Σε χαμηλό λόφο και κοντά στη θάλασσα, κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών της ΙΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας, αποκαλύπτονται τα πρώτα ίχνη του προϊστορικού οικισμού τωνΛιμεναρίων. Λόγω του πυκνού οικιστικού ιστού του σύγχρονου χωριού, η έρευνα περιορίστηκε σε οικόπεδα που επρόκειτο να οικοδομηθούν. Ανασκάφηκαν επάλληλες κτιριακές φάσεις από την Μέση και Νεότερη Νεολιθική έως και την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (περίπου από το 5400 έως το 2000 π.Χ.). Οι κάτοικοι είναι γεωργοί και κτηνοτρόφοι , ενώ συμπληρώνουν τη διατροφή τους με το κυνήγι και το ψάρεμα στη θάλασσα. Η αρχαία ακτογραμμή εντοπίστηκε περίπου 650 μέτρα νοτιότερα από τη σημερινή.
Τα σπίτια του οικισμού είναι πασσαλόπηκτα με πήλινες εστίες και αποθηκευτικούς λάκκους ενώ εντύπωση προκάλεσαν τα μεγάλα έδρανα από παχύ στρώμα πηλού που εξυπηρετούσαν διάφορες οικοτεχνικές λειτουργίες. Η συλλογική δράση αποκαλύπτεται και στα άνδηρα από λίθινα αναλήμματα και πηλό που διαμόρφωσαν την επιφάνεια του λόφου σε άνδηρα προκειμένου να χτιστούν οι κατοικίες.
Απρόσμενη ανακάλυψη ήταν η ταφή ενός μικρού παιδιού σε αποθηκευτικό λάκκο εντός του οικισμού. Από τα εντυπωσιακά κινητά ευρήματα, που βρίσκονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θάσου, ξεχωρίζουν τα πήλινα αγγεία, οι λίθινες άγκυρες, οι μυλόπετρες και τα μαρμάρινα αγγεία, τα εργαλεία από πέτρα και κόκαλο, τα κοσμήματα και τα αντικείμενα της μικροτεχνίας.
Η έρευνα του παλαιοζωολογικού και του παλαιοβοτανικού υλικού αποκάλυψε ότι καλλιεργούνταν κριθάρι, μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι, κεχρί, φακές και λαθούρι, φρούτα όπως το σταφύλι και το σύκο, ενώ η διατροφή τους εμπλουτίζεται από τη συλλογή μαλακίων και ψαριών, πέραν των αιγοπροβάτων που καλύπτουν τις διατροφικές τους ανάγκες σε κρέας και γάλα. Ενδιαφέροντα συμπεράσματα προέκυψαν και από τις φυσικοχημικές αναλύσεις διάφορων λίθινων αντικειμένων για τα ταξίδια και το δίκτυο ανταλλαγών με τα νησιά των Κυκλάδων όπως η Νάξος (μάρμαρο;) και η Μήλος (οψιανός).
PREHOSTORIC SETTLEMENT OF LIMENARIA
On a low hill near the sea, during rescue excavations of the 12th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities of Kavala, the first traces of the prehistoric settlement of Limenaria were revealed. Due to the dense residential environment of the modern village, the research was limited to plots that were about to be built. Successive building phases were excavated from the Middle and Late Neolithic to
the Early Bronze Age (from around 5400 to 2000 BC). The inhabitants were farmers
and stockbreeders, and they supplemented their diet with hunting and fishing.
The ancient coastline was located about 650 meters south of the current one. The houses of the settlement were piled with clay hearths and storage pits while large bearings with a thick layer of clay served various household functions. Collective action is also revealed by the stone and clay walls that formed the surface of the hill into terraces in order to build the houses. An unexpected discovery was the burial of a young child in a pit within the settlement.
Among the impressive movable finds, which are now housed in the Archaeological Museum of Thassos, are the clay vases, stone anchors, millstones and marble vases, tools made of stone and bone, jewellery and objects of miniature craftsmanship.
Research on palaeozoological and palaeobotanical material revealed that barley, single-grain and two-grain wheat, millet, lentils and vetch, fruits, such as grapes and figs, were cultivated, sheep and goats covered their nutritional needs in meat and milk, while their diet was also enriched by molluscs and fish. Interesting conclusions emerged from the physicochemical analyses of various stone objects regarding travel and the exchange network with the Cycladic islands such as Naxos (marble?) and Milos (obsidian).